Aerozagađenje predstavlja koncentraciju štetnih materija preko tolerantne granice (maksimalno dozvoljene koncentracije – MDK), međutim, ova će koncentracija ovisiti ne samo o intenzitetu izvora zagađivanja, nego i od lokalnih uslova u pogledu zračnih strujanja, padavina, konfiguracije terena itd.
Djelovanje aerozagađenja na stanovništvo može biti direktno i indirektno. Aerozagađenje direktno oštećuje i pogoršava zdravlje ljudi, dok se njegovo indirektno djelovanje ispoljava putem štetnog uticaja na domaće životinje, vegetaciju, materijalna i kulturna dobra.
Ovisno o trajanju izlaganja, štetni uticaj aerozagađenja na zdravlje ljudi može se grupirati u dvije glavne skupine:
- Akutni efekti, koji se naglo razvijaju kada koncentracije atmosferskih onečišćenja znatno porastu usljed nepovoljnih meteoroloških uvjeta ili usljed industrijskih incidenata;
- Hronični efekti koji se razvijaju kao posljedica svakodnevnog izlaganja kombinaciji niskih koncentracija atmosferskih onečišćenja.
Akutni efekti se brzo manifestuju, a hronični efekti postaju vidljivi tek nakon dužeg perioda kontinuiranog izlaganja dejstvu zagađivača, pa su time i teže uočljivi. Kod ljudi aerozagađenje najčešće izaziva nadražaj i upalu dišnih puteva – akutni bronhitis koji prati otežano disanje i kašalj, što je naročito opasno za djecu i hronične bolesnike (srčani i plućni bolesnici, bolesnici sa visokim krvnim pritiskom, oni koji su preboljeli srčani infarkt, moždani udar i sl.). Dugotrajno zagađenje vazduha može dovesti do razvoja hroničnog bronhitisa, astme, emfizema, pa i raka pluća.
Smog ili toksična magla ima najštetniji uticaj na zdravlje ljudi. Predstavlja mješavinu dima i sumaglice. To su kompleksi gasova zagađivača i aerosola koji izazivaju jaku iritaciju sluzokoža. Onečiščivaći zraka često izazivaju slične efekte. Sumpor-dioksid i formaldehid uzrokuju iritaciju očiju, nosa i grla i povećavaju otpornost prolazu vazduha u gornjem dijelu dišnog sistema. Azotni oksid i ugljenmonoksid umanjuju sposobnost hemoglobina da prenosi kiseonik, čime se dodatno pogoršava zdravstveno stanje srčanih i ostalih hroničnih bolesnika.
U vrijeme epizoda povećane zagađenosti zraka potrebno je ograničiti kretanje djece, hroničnih bolesnika, pa i zdravih ljudi na otvorenom prostoru. Ukoliko je nemoguće izbjeći kretanje na otvorenom, poželjno je šalom pokriti usta i nos da bi se bar djelimično ublažio štetni uticaj lebdećih čestica i čađi čija je koncentracija visoka u vrijeme povećane zagađenosti zraka. Potrebno je konzumirati što više svježeg voća i povrća, kao i toplih napitaka (čaj, kakao i sl.). Veoma je važno svaki vikend iskoristiti za boravak na čistom zraku, najbolje na planinama. Djeci i hroničnim bolesnicima posebno se preporučuje odlazak na planinu ili more u vrijeme epizoda povećane zagađenosti zraka.
U slučaju da osjete pogoršanje zdravlja, hronični bolesnici moraju biti pod stalnom kontrolom ljekara.
