Hemoragijska groznica s bubrežnim sindromom, poznata kao “mišja groznica“, je akutna virusna bolest od koje godišnje u svijetu oboli između 150 i 200 hiljada ljudi, s tendencijom porasta novooboljelih. Bolest počinje naglo,visokom temperaturom, krvarenjima i oštećenjem rada bubrega, a često zahtijeva i bolničko liječenje.
“Mišja groznica” se, ipak, najčešće javlja kao blago oboljenje, slično prehladi ili gripi. U malom procentu inficiranih, bolest može imati teži tok, sa izraženim krvarenjima i razvijenim hemoragičnim sindromom, kada zahtijeva bolničko liječenje. Smrtni ishod kod teških oblika bolesti se javlja u 5 do 10 procenata.
Slična bolest sa različitim kliničkim manifestacijama opisana je širom svijeta. Endemska (stalna prirodna žarišta ) se nalaze u Europi i Aziji. Kao endemska bolest stalno je prisutna sa različitom učestalošću od godine do godine. Najčešće se registriraju pojedinačni slučajevi bolesti, bolest se rjeđe javlja u vidu epidemija. Kod nas se bolest najčešće registrira u Tuzlanskom, Zeničko-dobojskom i Srednje-bosanskom kantonu, a registrirani su slučajevi i na području Sarajevskog i Hercegovačko-neretvanskog kantona.
Obično je moguće sve slučajeve oboljenja epidemiološki povezati sa endemskim područjem gdje je infekcija nastala. Epidemije se javljaju u tzv.“mišjim godinama“, kada je povećan broj glodara.
Uzročnik – Hantaan virus
Hantaan virus, uzročnik “mišje groznice” je RNK virus iz roda Hantavirus, porodice Buniaviridae. Rezervoar i izvor zaraze su razne vrste mišolikih glodara – šumski, poljski, domaći miš, domaći pacov i drugi. Zaražene životinje većinom nemaju simptome, već virus izlučuju u spoljašnju sredinu (preko pljuvačke, mokraće i izmeta). Zaraženi glodar putem izlučevina zagađuje spoljnu sredinu (zemljište, vodu,hranu predmete).
Ljudi se zaraze direktnim ili indirektnim kontaktom sa zaraženim životinjama: udisanjem kontaminirane prašine ili upotrebom hrane i vode koji su zagađeni izlučevinama zaraženih glodara kao i prilikom direktnog kontakta – hvatanje, ubijanje i slično.
Najčešće obolijevaju osobe koje zbog prirode svog posla dolaze u kontakt sa mišolikim glodarima, njihovim sekretima i ekskretima (šumski radnici, lovci, poljoprivrednici, vojnici na terenu – logorovanju, ali i izletnici). Bolest se ne prenosi sa čovjeka na čovjeka.
Oboljenje se razvija u pet kliničkih faza: febrilna (visoka temperature), hipotenzivna (nizak krvni pritisak), oligurična (oskudno mokrenje), diuretična (uspostavljanje normalnog mokrenja) i rekonvalescentna (oporavak).
Najvažniji simptomi bolesti
- nagla pojava temperature (nekada i više od 40 C)
- jeza
- glavobolja
- bolovi u trbuhu i leđima
- promjene mokraće (tamna boja, smanjena količina)
- mučnina
Kod nekih bolesnika se mogu pojaviti:
- povraćanje i proljev
- zamućenje vida
- crvenilo lica i vrata
- otok kapaka i crvenilo očiju
- osip
Bolest može trajati i do dvije sedmice, pri čemu se njen završetak označava izlučivanje velike količine urina uslijed čega dolazi do stabilizacije krvnog tlaka i bubrežne funkcije. Oporavak je obično polagan, može potrajati i nekoliko mjeseci. Obično protječe bez komplikacija, te dolazi do potpunog izlječenja.
Kako se zaštititi?
- Izbjegavati boravak u prirodnim žarištima, naročito u “mišjim godinama”
- Izbjegavati boravak u bujnoj vegetaciji niskog rastinja (gde se glodari razmnožavaju) i terene sa mišjim rupama
- Izbjegavati direktno ležanje na zemlji, pogotovo ako su uočeni glodari ili njihove rupe
- Ne loviti i ne dirati žive ili uginule glodare
- Životne namirnice i vodu za piće obavezno zaštititi od glodara, naročito za vrijeme boravka u šumi, polju, vikendici, na izletu i drugim mjestima u prirodi. Ne stavljajte ih direktno na zemlju!
- Voće i povrće prije upotrebe obavezno oprati higijenski ispravnom vodom
- Ne konzumirati vodu iz neuređenih šumskih izvora i bara
- Prati ruke prije jela vodom i sapunom ili maramicom za dezinfekciju
- Redovito i propisno uklanjati otpatke hrane
- Prije čišćenja površina koje su kontaminirali glodari, površinu poprskati dezinficiensima, ne čistiti metlom ili usisivačem; koristiti vlažne krpe namočene u dezinficijense
- Pri obavljanju poslova pri kojima se diže prašina sa tla, staviti masku koja pokriva nos i usta
- Uništavanje glodara (deratizacija), koju obavljaju registrovane stručne službe u seoskim domaćinstvima, u naseljima i oko naseljenih mesta u blizini žarišta, stambenim blokovima, parkovima, deponijama i mestima gde su otkriveni oboljeli od “mišje groznice”, uz upozorenja ukoliko se radi sa otrovom; uginule životinje ukloniti i poslije obavezno oprati ruke toplom vodom i sapunom
Ako ste poslije boravka u prirodi dobili simptome kao što su povišena temperatura, tačkasta krvarenja u koži poput osipa, smanjeno izlučivanje urina, odmah se javite ljekaru radi preduzimanja blagovremenog liječenja. Pri pregledu, obavezno navedite podatak o boravku u prirodi i mogućem dodiru sa glodarima!
Važno je znati da većina nabrojenih mjera opreza i čuvanja zdravlja ujedno štiti i od drugih bolesti (npr. leptospiroza, crijevni paraziti i dr.) i preporučuju se svima!
